Auteur:
Natascha Wouterson
Mijn dag is geslaagd als klanten goed geholpen de winkel verlaten. Soms komen klanten met specifieke vragen die ook best emotioneel kunnen zijn. Het is dan een uitdaging om ze te kunnen helpen en gerust te stellen. Dat geeft ook veel voldoening. Zo kwam er laatst een getrouwd stel onze winkel in. Ze liepen een beetje rond en bleken duidelijk niet op hun gemak. Ik heette ze welkom en toen ze rustig aan de koffie zaten, deden ze hun verhaal. De man bleek al twee maanden slecht te slapen. “Ik ben blij als ik een paar uurtjes per nacht pak, maar er zijn nachten dat ik amper slaap.” Hij bleek nek – en rugklachten te hebben. En vooral ’s nachts als hij zich ontspande had hij het meeste last.
SNEL GEÏRRITEERD EN MOEITE MET CONCENTREREN
Door zijn belabberde nachtrust, ontstonden er problemen op zijn werk. Als meester op een basisschool merkte hij dat hij zich veel sneller irriteerde aan gedrag van zijn klas en had hij moeite om zich volledig te kunnen concentreren. Hij meldde zich ook steeds vaker ziek. De echtgenote vermoedde een hernia, maar haar man wilde daar nog niet aan. Hij vreesde de medische molen waarin hij terecht zou komen. Beiden waren er wel over eens dat hun oude bed en matras en wel toe waren aan vervanging. Dat kon ook weleens de slapeloze nachten veroorzaken. Ze vroegen aan mij welk materiaal het beste was om nek en rug te ontlasten en zo weer beter te kunnen slapen.
WAT IS EEN HERNIA?
Ik krijg vaker vragen over hoe je met een hernia toch zo goed mogelijk kunt slapen. Voordat ik je tips geef voor een zorgeloze nacht, is het handig om uit te leggen wat precies een hernia is en welke misvattingen er zoal heersen. Een hernia is een uitstulping van een orgaan of weefsel. Je hebt verschillende hernia’s. Zo is er de liesbreuk; een uitstulping van het buikvlies bij de lies. De pijn maakt fietsen naar de supermarkt al een helletocht. Een andere voorkomende hernia is de littekenbreuk. Op de plaats van een litteken ontstaat er een onderhuids foutje in de spierlaag van de buikwand
.
De bekendste hernia is echter de hernia van de onderrug. Een uitstulping van de tussenwervelschijf drukt tegen het ruggenmerg of zenuw aan, waardoor deze gaat irriteren of gaat ontsteken. Flinke pijn en een mindere mobiliteit kan het gevolg zijn. De pijn kan uitstralen naar je bil, been of voet. Loop je een hernia op, dan hoef je je niet direct zorgen te maken dat je onder het mes hoeft. Maar een kwart van de mensen die een hernia oplopen, belandt uiteindelijk op een operatiebed. Bij driekwart gaan de klachten binnen twaalf weken weg. Het duurt tot een jaar voordat de hernia echt weg is, maar meestal is de pijn dan al over.
Ik zou graag tegen je zeggen dat je bij een hernia de hele dag op onze heerlijke bedden moet blijven liggen, maar daarmee help ik je niet. Het beste is om zoveel mogelijk de dagelijkse routine vast te houden. Dus laat je een paar keer per dag je hond uit? Gewoon blijven doen! Blijven bewegen dus. Natuurlijk moet je niks forceren, zware voorwerpen sjouwen kun je misschien beter laten. Voel je pijn, neem dan een pijnstiller.
KLAAR VOOR DE TIPS? HIER KOMEN ZE!
DENK AAN JE SLAAPHOUDING
Iedere slaper heeft een favoriete slaaphouding. De een slaapt op zijn rug, de ander op zijn zij of op zijn buik. Een bewuste keuze zit daar niet echt achter. Je gaat naar bed, gaat liggen en denkt zo het lekkerst te slapen. Of het ook de beste houding is om rugklachten te voorkomen of niet te verergeren, weet je vaak niet. Ik merk dat klanten die over rugklachten beginnen daar soms niet bij stilstaan als ik ze daarover adviseer. Je kunt niet verwachten dat iemand plotsklaps anders gaat slapen. Slaapgedrag is daarvoor te persoonlijk. Ik wijs ze er wel op.
SLAPEN OP JE BUIK IS NIET AAN TE RADEN
Slapen op de buik is het meest funest voor de rug, nek en organen. Gelukkig doet maar een beperkt aantal slapers dat (de meesten liggen op hun zij). Als je op je buik slaapt, dan draait je hoofd bijna 90 graden, wat een te grote druk legt op de nek. Onder in je rug buigt het te veel. Daardoor ontstaat er meer druk op de lendenwervels en vooral tussenwervelschijven en kan er pijn ontstaan in onderrug. Overigens hebben sommige mensen flexibele ligamenten, waardoor buikslapen geen probleem is. Dit is slechts een klein percentage van de bevolking. Daarom raden we buikslapen in het algemeen af.
DE ZIJLIGGING IS DE IDEALE HOUDING
Zijligging oftewel de foetushouding is de ideale slaaphouding. Ongeveer driekwart van de slapers ligt tijdens de nacht op de zij. Schijnbaar vinden jullie dit het fijnst! De beste manier van zijslapen is met de knieën licht opgetrokken en de onderste arm voor de borst. De wervelkolom dient een rechte lijn te vormen. Bij zijligging is het wel zo dat bij plaatsen waar het lichaam breder is, de druk toeneemt. Daardoor is er wat meer ondersteuning nodig op het smallere deel van je lichaam. Ook hier geldt weer dat keuze van matras en kussen van groot belang is.
DE RUGLIGGING: EEN GOED HOUDING MAAR JE SNURKT SNELLER
Op je rug slapen is ook een goede houding. Het lichaamsgewicht wordt namelijk op een zo groot mogelijk oppervlak verdeeld. Belangrijk om te weten is dat de natuurlijke S-kromming wel behouden moet blijven. Daarvoor is het belangrijk om een goede kussen of matras te hebben waardoor je in de best mogelijk houding ligt en je hoofd, nek en rug comfortabel ondersteund wordt (later meer over kussens en matrassen). Enige nadeel van op je rug liggen is dat het de nachtrust van je partner kan verstoren: het vergroot de kans op snurken namelijk.
De rugligging is het meest geschikt om rugklachten te voorkomen en ter verlichting als een hernia zich toch aandient. Bij rugklachten is het aan te raden om in de semi-Fowlerpositie te liggen. Je rust dan op je rug, met je heupen en knieën elk in een hoek van 45 graden terwijl de onderbenen ondersteund worden. Deze positie ontspant sommige spieren en bevordert het terugvloeien van het bloed naar het hart. De wervelkolom draait niet omdat schouders en heup in hetzelfde horizontale vlak liggen. De Fowlerpositie is vernoemd naar de Amerikaanse chirurg George Ryerson Fowler die eind 19e eeuw baanbrekend werk verrichte op ruggengebied. Ooit gedroomd om net als Wubbo Ockels en André Kuipers of de Belgische astronauten Frank de Winnen of Dirk Fromout de ruimte in te gaan? Stel je dan voor dat de semi-Fowlerpositie erg lijkt op de natuurlijke houding waarin astronauten automatisch inschieten als ze in de gewichtloze toestand geraken.
Bij een acute hernia is het aan te raden om in een hoek van 90 graden te maken in de heupen. De buikspier ontspant zich, de lage rugkromming neemt af en de tussenwervelruimte wordt groter. Hierdoor ontstaat een drukverlaging in de tussenwervelschijf en pijn kan afnemen. Wijs is om met je arts of fysiotherapeut te overleggen welke houding voor jou het beste is. Probeer het ook vooral uit. Je voelt zelf waarschijnlijk wel wat het best aanvoelt.
KIES EEN GOEDE BEDBODEM
Er kwam laatst een jongen in de zaak. Hij had al een poosje terug een nieuw matras bij ons gehaald. ‘Maar ik word nu al een paar weken wakker met pijn aan mijn rug. In de loop van de dag verdwijnt de pijn, maar vervelend is het wel!’ Hij gaf het matras de schuld, want eerder had hij er geen last van. Ik wist me nog te herinneren dat hij een lattenbodem had. Ik vroeg daarop door. Het bleek dat een paar latten om waren gebogen. Daardoor verzakte het matras. Je slaaphouding kan erdoor verstoord raken.
Je kunt nog wel de meest luxe en comfortabele matras hebben, het voordeel ebt weg als je bedbodem beschadigd of verouderd is. Check daarom af en toen even je bedbodem. Als bijvoorbeeld éen van je houten latten gebroken is, slaap er dan niet te lang mee door en oriënteer je op een geheel nieuwe bedbodem. Het bespaart je mogelijk een onaangename ochtend en daarmee eigenlijk ook dag. Vervelend wakker worden kan je hele dag verpesten.
Er zijn verschillende soorten bodems. Naast de lattenbodem, heb je onder andere de vlavrobodem of boardbodem, de boxspring en de schotelbodem. Een vlavrobodem zal ik je nooit aanraden. Het is niet veel meer dan een dunne plaat van houtvezels met ventilatiegaatjes. Het biedt geen enkel comfort. Een goede matras maskeert het nog een beetje, maar ik zeg: niet doen. Een boxspring wordt ook wel hotelbed genoemd omdat hotels vaak hiervoor kiezen. Het is een matras gevuld met metalen springveren. Die veren bewegen naar boven en beneden en geven daarmee voldoende ondersteuning en comfort.
SCHOTELBODEM
De beste keuze bij rugklachten als een hernia is een schotelbodem. De schotelbodem is de opvolger van de lattenbodem. De schotels maken meer contact met het matras dan een lattenbodem en geven daardoor een gelijkmatigere ondersteuning. Je kunt een schotelbodem per zone instellen. Als je meer steun wil hebben in je heup of onderrug, is dit eenvoudig te bereiken. Wil je de semi-Fowlerpositie goed kunnen aannemen, dan is een elektrisch verstelbare bodem de beste keuze. Zo kan je je heupen in een hoek van 90 graden leggen. Elektrische boxspringbedden van het Zweedse merk Carpe Diem hebben deze optie ook. Deze bedden bevatten een extra ‘back support (rugondersteuning)’ die je kunt vergelijken met een ruggensteun van een autostoel.
COMFORTABELE KUSSENS EN MATRAS ZIJN EN MUST
‘Na hoeveel jaar vervang jij je kussen’? Die vraag stel ik regelmatig aan klanten. Dan kijken ze me vaak twijfelend aan en antwoorden ze vaak met ‘geen idee eigenlijk’. Er zijn slapers die al jarenlang op de dezelfde kussen liggen. Ze zijn zo gehecht aan deze kussen dat ze geen afscheid willen nemen. Zelfs als ze weten dat hij eigenlijk te vies is en dat de rek er wel zo beetje uit is, blijven ze het kussen trouw. Ook als er lichamelijke klachten zijn, is een nieuwe kussen geen vanzelfsprekendheid. Dit komt misschien als een verrassing: na drie jaar is je kussen toe aan vervanging voor een optimale ondersteuning tijdens de nacht.
Welk kussen moet je dan nemen? Dat is een vraag die niet zo eenvoudig te beantwoorden is. Er zijn zo veel verschillende kussens dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Zo is de keuze afhankelijk van je slaaphouding. Ben je een buiksluiper (niet de beste houding om hernia-klachten te voorkomen), dan heb je soms niet eens een kussen nodig, enkel een kleine voor onder je buik zodat je rug in goede positie ligt. Ben je een rugslaper, dan is een kussen dat kegelvormig toeloopt het meest geschikt; het hoofd krijgt zo de beste ondersteuning. Lig je liever op je zij, dan is een kussen die de afstand tussen de schouder en hals opvult een betere optie.
Wat je altijd in ogenschouw moet houden is dat je hoofd goede ondersteuning krijgt en je wervelkolom recht en in een natuurlijke houding blijft. Het matras speelt daarin ook een rol. Het is niet handig als je een kussen los koopt zonder het type matras in de koop te betrekken. Als je op je matras meer wegzakt, ligt een zachtere kussen meer voor de hand, is je matras wat harder dan is het beter dat ook je kussen wat harder is. Houd je hier geen rekening mee, dan ligt je dus te laag of te hoog en is je lichaamshouding verre van perfect. De kans op klachten nemen daardoor toe.
Welk kussen je ook kiest, zorg ervoor dat je niet over een nacht ijs gaat. Laat je goed adviseren en neem de proef op de som. Voor specifieke gezondheidsproblemen zoals een nekhernia zijn er speciale kussens zoals de Butterfly gezondheidskussen. Dit kussen heeft een ingebouwde nekondersteuning die ervoor zorgt dat het hoofd iets naar achteren gaat en de wervels daardoor iets verder uit elkaar gaan staan. De (nek)spieren krijgen met dit kussen meer rust.
Je kunt een kussen ook eerst thuis testen voordat je definitief tot koop overgaat. Merk je dat je na een week de nacht rustig doorkomt, er geen fysieke klachten zijn én de kussen ook gewoon lekker ligt? Dan heb je waarschijnlijk je perfecte kussen gevonden.
Wat het beste matras is om aandoeningen als hernia te voorkomen of te verzachten is niet zomaar te zeggen. De combinatie met de bedbodem is ook van belang. Een matras die ervoor zorgt dat je lichaam de correcte ondersteuning krijgt, is het beste matras voor een hernia. Dus niet te hard, want dan ontstaat de neiging dat je teveel beweegt tijdens je slaap en je houding verstoort. Ook een te zacht matras is uit den boze. Je zakt dan te diep weg.
Een matras die hoog in aanzien staat is het traagschuimmatras. Dit is ontwikkeld door ruimtevaartorganisatie NASA en is temperatuurgevoelig. Als je gaat liggen vormt dit matras zich naar de contouren van je lichaam en werkt zo drukverlagend. Het materiaal vormt zich goed naar de wervelkolom en de belasting van de spieren en zenuwen wordt gelijkmatig verdeeld. Goed om nog te weten is dat een matras tien tot twaalf jaar meegaat. Niet alleen de veerkrachtigheid is dan minder, na jarenlange blootstelling aan zweet, huidschilfers en huismijt is het matras ook niet zo hygiënisch meer.
Bedden, matrassen en kussens zijn echter geen wondermiddelen. Het geneest geen hernia. Ga daarom bij pijnklachten altijd naar je dokter of fysiotherapeut. Ik gids je vervolgens graag naar het perfecte bed die bij herniaklachten de meest optimale nachtrust garanderen.
SAMENVATTING
We hebben gezien dat een hernia een grote impact kan hebben op je leven. Gelukkig is er hoop, want met de juiste kennis en slaaptips kun je jezelf echt verder helpen. De tips die wij je gaven zijn:
- Denk aan je slaaphouding;
- Kies de goede bedbodem;
- Comfortabele kussens en matras zijn een must.
Hopelijk helpt deze blogpost je een beetje in de goede richting. Een hele fijne nachtrust toegewenst!
Bronnen: