De invloed van ademhaling op je energielevel overdag

Een goede ademhaling is bevorderlijk voor meerdere dingen, zoals je energielevel overdag, maar ook voor je slaapkwaliteit ‘s nachts. Hoe werkt dit – en wat wordt eigenlijk bedoeld met een ‘goede ademhaling’? We vroegen het aan Dick Kuiper, Buteyko therapeut en oprichter van het Buteyko Instituut Nederland.

Voor de mensen die het begrip ‘Buteyko’ niet kennen: de Buteyko Methode is een methode die werd ontwikkeld om een natuurlijke, rustige ademhaling te ontwikkelen. Kuiper: “Konstatin Buteyko ontdekte jaren geleden dat veel mensen ‘verkeerd’ ademen. Vele jaren zocht hij naar de beste manieren om dit te genezen. Na experimenteren met allerlei apparaten, kwam hij uiteindelijk toch steeds terug naar een aantal ademhalingsoefeningen.”

Astma door verkeerde ademhaling

Kuiper legt uit dat Buteyko en ademhaling eigenlijk niks anders zijn dan het herprogrammeren van je ademhalingscentrum. Maar hoe werkt dat dan precies? “In je hersenstam zitten oude functies die vroeger zijn ontstaan. Onder andere je reuk en hart worden daar geregistreerd en ondersteund, maar ook je ademhaling. Adem je te veel? Dan veroorzaakt dat problemen”, zegt Kuiper, die zelf een tijd last had van astma. “Achteraf weet ik nu dat mijn astma ontstond door een verkeerde ademhaling.”

Op het moment dat Kuiper astma kreeg, woonde hij met zijn gezin in Nieuw Zeeland. “Vooral van sport werd ik benauwd. Soms gebruikte ik wat Ventolin en één keer nam ik een stootkuur Prednison, na een week benauwd zijn en amper geslapen te hebben.”

Zo bleef Kuiper een tijdje doorgaan, tot iemand hem wees op de Buteyko Methode. “Ik twijfelde niet lang en besloot een cursus te volgen bij Jennifer Stark: haar zoon was zwaar astmatisch en hij was dankzij de Buteyko Methode van zijn astma af gekomen. Ook mijn astma trok weg na de cursus en daarbij voelde ik me een stuk fitter en energieker.”

Omgeschoold tot Buteyko therapeut

In Nieuw Zeeland schoolde Kuiper zich om tot Buteyko Therapeut. Eenmaal terug in Nederland richtte hij het Buteyko Instituut Nederland op, waar hij nu groeps- en individuele Buteyko cursussen geeft. “Verkeerd ademhalen kan leiden tot astma, maar ook hooikoorts, slaapapneu en andere problemen. De Buteyko methode kan iedereen helpen bij het bereiken van een sterk verbeterde gezondheid.”

Adem je verkeerd, dan kan dat verstrekkende gevolgen hebben. “Met verkeerd ademen wordt bedoeld dat iemand te veel ademt, of zwaarder ademt dan eigenlijk wenselijk is. Dit wordt ook wel ‘hyperventilatie’ genoemd, letterlijk vertaald: te veel ademen. bij hyperventilatie daalt de CO₂-concentratie in de longen, in het bloed en uiteindelijk ook in de lichaamscellen.”

Functies van ademen

Het dalen van CO₂-concentratie is volgens Kuiper niet goed. “Ademen heeft twee hele belangrijke functies: het lichaam van zuurstof voorzien en CO₂, ofwel ‘koolzuurgas’, afvoeren. Zuurstof wordt in je cellen omgezet in energie, water en koolzuurgas. Dit koolzuurgas is essentieel voor processen in ons lichaam. Adem je te veel, dan raak je te veel koolzuurgas kwijt en kun je allerlei problemen krijgen.”

Ben je een langere tijd aan het hyperventileren, dan grijpt je lichaam in. “Bijvoorbeeld door in de spieren melkzuur te maken en dit naar je bloed te brengen. Eigenlijk wil je niet dat dit gebeurt, want dit veroorzaakt vermoeidheid en verkramping in onder andere je spieren”, zegt Kuiper, die waarschuwt voor chronische hyperventilatie. “Hierbij komen vervelende symptomen kijken in je algehele gezondheid, maar specifiek ook bij het slapen.”

Gevolgen van chronische hyperventilatie op slaap:

• Snurken
• Niet in slaap kunnen komen
• Slecht slapen en/of onderbroken slaap
• Bedplassen of ‘s nachts vaak moeten plassen
• ‘s Morgens moe opstaan

En algemeen:

• Koude handen en/of voeten
• Opgezwollen buik en/of oprispingen
• Lusteloosheid
• Snel moe/of algeheel gevoel van slapte en vermoeidheid
• Geestelijke vermoeidheid

Oorzaak hyperventilatie

Genoeg redenen dus om liever geen chronische hyperventilatie te krijgen. Maar waarom hyperventileren we eigenlijk – en hoe kunnen we daar vanaf komen? Kuiper: “Hyperventilatie kan verschillende oorzaken hebben. Je kunt dit krijgen doordat je moeder hyperventileerde, omdat je het idee hebt dat diep ademen goed is, omdat je bepaalde voeding eet, te fanatiek sport, te weinig beweegt, verkeerd praat, verkeerd ademt, of door de grootste boosdoener: stress.”

“Staan we onder stress, dan schiet ons lichaam in de zogenaamde vecht-vlucht reactie. Dit is een oude reactie uit de tijd dat we niet alleen jagers, maar ook prooi waren. Er gebeurt er van alles in ons lichaam. Zo wordt de spijsvertering vertraagd, stroomt je bloed naar grote spiergroepen en gaat je adrenalineproductie omhoog, maar het meest schadelijke is dat je ook zwaarder gaat ademen.”

Vecht-vluchtreactie

Doordat je zwaarder gaat ademen, denkt je lichaam dat het verstandig is om alvast veel koolzuurgas uit te ademen zodat het ruimte kan maken voor het koolzuurgas dat straks in je spieren geproduceerd wordt. “Maar de vecht-vlucht reactie is in principe alleen bedoeld voor momenten dat er acuut gevaar dreigt, bijvoorbeeld wanneer het draait om leven of dood. Bij ons mensen vindt deze reactie op het verkeerde moment plaats, om de verkeerde redenen: wij denken te veel en maken ons zorgen over wat er gaande is en eventueel kan gebeuren, waardoor we met de stress blijven rondlopen.”

Duurt een stressperiode lang, dan went je ademhalingscentrum aan het lagere koolzuurgas niveau in je bloed en blijf je diep ademen. Het probleem is, dat het ademhalingscentrum zich niet vanzelf herstelt. “Wil je de hoeveelheid koolzuurgas weer omhoog krijgen, dan móet je actie ondernemen, zoals het doen van speciale ademhalingsoefeningen om je ademhalingscentrum te herprogrammeren en het stap voor stap te laten wennen aan een hoger koolzuurgas niveau in je bloed.”